Het strafrecht kent straffen en maatregelen. Daartussen bestaat een belangrijk verschil: ze hebben een ander doel. Het doel van een straf is leedtoevoeging en preventie (= voorkoming). Een maatregel heeft juist het doel van beveiligen van de maatschappij (TBS), of tot herstel van de oude toestand (betaling van schadevergoeding, ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel).
Om een maatregel op te leggen, hoeft er geen veroordeling te zijn, met name als aan een verdachte een strafbaar feit niet kan worden toegerekend. Daarvan kan sprake zijn in het geval van een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogens (artikel 37 en volgende, Wetboek van Strafrecht).
De hoofdstraffen zijn:
De bijkomende straffen zijn bijvoorbeeld: