In Nederland kennen we al een lange tijd een zogeheten “scheiding der machten”. In 1748 heeft Montesqieu” in “l ’Esprit des Lois” geschreven dat het belangrijk is dat in een rechtsstaat bepaalde taken en bevoegdheden van elkaar gescheiden zijn. Hij noemde dat de “trias politica”.
De 3 machten zijn:
- de wetgevende macht
- de uitvoerende macht
- de rechtsprekende macht
Deze 3 machten zouden elkaar moeten controleren, en er voor moeten zorgen dat de een niet de overhand zou krijgen boven de ander. In veel landen en grondwetten is dit het basisbeginsel geweest. Ook de Nederlandse grondwet is hierop gebaseerd.
Vanuit rechtsstatelijk oogpunt is het dan ook een bijzondere gang van zaken, dat er inmiddels een mogelijkheid is gegeven aan het OM, om straffen op te leggen. Het OM is nu juist de partij die mensen vervolgt, en aanklaagt. Het OM dient de rechter uit te leggen wat er is gebeurd, wie daarvan verdacht wordt, of er sprake is van bewijs en zo ja, wat dat bewijs dan is. In Nederland is men immers onschuldig, totdat het tegendeel bewezen is. Dat bewijs moet door het OM in de rechtszaal geleverd worden.
Dit alles wordt omzeild door de OM-strafbeschikking. Nota bene met als belangrijkste reden om te bezuinigen. Het is goedkoper om zaken niet door de rechter te laten behandelen. Het OM heeft de bevoegdheid gekregen, en maakt daar ook gebruik van, om zelf straffen op te leggen. Dat gebeurt dan niet in een vonnis van de rechter, want die komt er niet aan te pas. Dat gebeurt in een beschikking, officieel een “OM-strafbeschikking” geheten. Dit kan alleen in zaken waarbij de schuld vast staat.
Men hoeft er overigens niet mee akkoord te gaan. Als men een strafbeschikking ontvangt, kan men zich daartegen verweren, zoals men zich ook voor de rechter mag verweren. Vraag direct een advocaat om advies! Zeker nu het OM niet bepaald licht straft, is het belangrijk dat u met een advocaat bespreekt, wat u het beste kunt doen.
Verzet moet u instellen bij de Officier van Justitie. Dat kan schriftelijk door het indienen van een bezwaarschrift. Op de strafbeschikking staat vermeld naar welk adres het gestuurd moet worden. Het kan ook aan de balie van de rechtbank in uw eigen arrondissement. Op rechtspraak.nl kunt u zien waar de rechtbank gevestigd is, in het arrondissement waar u woont. Komt u er niet uit, bel dan desnoods een willekeurige rechtbank, daar helpt men u verder.
Als u in verzet gaat tegen de strafbeschikking, dan kan de Officier van Justitie u gelijk geven, de zaak seponeren en de strafbeschikking intrekken. Het is ook mogelijk dat de strafbeschikking wordt aangepast, en dan wordt er een nieuwe strafbeschikking opgesteld. U bent er dan nog niet vanaf. Als u het eens bent, met datgene dat in deze nieuwe aangepaste strafbeschikking staat, dan is dat duidelijk. Als u het niet eens bent, met wat er in deze gewijzigde strafbeschikking staat, dan betaalt u de opgelegde boete niet en wordt de kwestie van uw verzet aan het OM overgedragen.
Het is ook mogelijk dat de zaak wordt voorgelegd aan de rechter. Dan komt er een rechtszitting bij de rechter. Op die zitting kan er door de Officier van Justitie een zwaardere sanctie worden gevraagd, dan er in de strafbeschikking stond vermeld.
Als u geen verzet instelt binnen de gestelde termijn, dan is de strafbeschikking definitief.
Niet alles kan worden afgedaan met een OM-strafbeschikking. Logisch is dat enkel de lichtere zaken door het OM zelf kunnen worden afgedaan en dat de zwaardere zaken nog altijd door de rechter worden behandeld. De grens ligt bij een gevangenisstraf van 6 jaar. Als men wordt verdacht van een feit, waarop een maximale gevangenisstraf staat van 6 jaar, dan mag het OM dat zelf af doen. Dan verschijnt u niet voor de rechter. U krijgt van het OM geen gevangenisstraf, daar is het OM niet toe bevoegd. Het strafmaximum dat op een bepaald feit is gesteld, geeft alleen aan hoe zwaar het feit bestraft wordt. Logisch is, dat zwaardere feiten in de regel zwaarder bestraft worden.
Dat betekent ook dat men voor alle overtredingen een OM-strafbeschikking kan krijgen, omdat deze een minder zware maximum-straf kennen.
Wordt u verdacht van een feit waarop een maximale gevangenisstraf staat van meer dan 6 jaar, dan kan het OM de zaak niet zelf afdoen, en zult u voor de rechter moeten verschijnen.
Vaak vraagt men zich af, of de strafbeschikking een strafblad oplevert, of een probleem oplevert bij het aanvragen van een Verklaring omtrent het Gedrag (in de volksmond ook wel genoemd “Verklaring van goed gedrag”). Het antwoord op die vraag is “ja”.
De strafbeschikking kan ook worden opgenomen in de Justitiële Documentatie. In de regel gebeurt dat bij een strafbeschikking als sprake is geweest van een relatief zwaar feit zoals een misdrijf, of een boete van minstens € 100,--.